ارزیابی تنوع مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی جمعیت های وحشی گیاه سنبله نقره ای (stachys byzantina c. koch)، در مناطق مختلف استان های آذربایجان شرقی و اردبیل

سنبله نقره¬ای با نام علمی stachys byzantina (مترادف با s. lanata) گیاهی علفی، چند ساله با خواص دارویی متعدد و از خانواده نعناع است که در مناطقی از شمال غرب و شمال ایران رویش دارد. آگاهی از روابط میان جمعیت¬های وحشی این گیاه برای استخراج و حفاظت ژن استراتژی مهمی است. به منظور اصلاح و اهلی¬سازی این گونه¬ی دارویی، تنوع مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی نه جمعیت از رویشگاه¬های داشبلاغ، هوراند، مشکین¬شهر، آذرشهر، نادیلو، کلیبر، اهر، ورزقان و خاروانا مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفت. به منظور بررسی تنوع مورفولوژیکی، بیست¬و¬شش صفت برای طبقه¬بندی جمعیت¬ها، بر اساس ارزیابی¬های چند متغیره شامل تجزیه خوشه¬ای و تجزیه به مولفه¬های اصلی (pca) استفاده شد. تجزیه خوشه¬ای حاصل از بیست و شش صفت مورفولوژیک، نه جمعیت را در دو گروه اصلی قرار داد. در بررسی دامنه¬ی تغییرات، صفات فنوتیپی قطر ساقه¬ی اصلی و فرعی بالاترین ضریب تغییرات را دارا بودند. در مطالعات فیتوشیمیایی، بازده اسانس بین 09/0- 065/0 درصد (وزنی - حجمی) بود. در آنالیز شیمیایی اسانس نه جمعیت با استفاده از gc و gc/ms، جمعاً 27 ترکیب شناسایی شده 18/96- 65/85 درصد کل اسانس را شامل شدند. همچنین ارزیابی فنل کل، فلاونوئید کل و آنتی¬اکسیدان کل برای این نه منطقه انجام گرفت که بررسی نتایج آن¬ها نشان داد که میزان این ترکیبات در مناطق مختلف تفاوت معنی¬داری داشت.